Archeologie in Geetbets, Kortenaken, Landen en Zoutleeuw
Archeologie is zich pas in de loop van de 19de eeuw beginnen te ontwikkelen als wetenschap. Men is toen gestart met het bestuderen en opdelen van het verleden in culturen op basis van de typologie van gevonden of opgegraven voorwerpen, naast de kennis die men had uit eventuele geschreven historische bronnen. De bevindingen verschenen in allerlei oudheidkundige publicaties. Men probeerde ook al een overzicht te maken van de kennis en de vondstlocaties, zoals blijkt uit deze kaart van Joseph Van der Maelen, uitgegeven in 1871: 'Carte archéologique, ecclésiastique et nobiliaire de la Belgique' (bron: gallica.bnf.fr / BnF)
Detail van deze kaart, ingezoomd op onze Getestreek. In het rood de archeologische hypotheses van toen:
- de rode lijnen: Romeinse wegen
- in Rummen: een Romeins kamp?
- tussen Dormaal en Zoutleeuw: een tumulus (°) met 'poteries' (P)
- op grondgebied van Landen: meerdere tumuli (°) met 'poteries' (P) en Romeinse begraving (R ), diverse bronzen voorwerpen (AB R), diverse voorwerpen uit de Ijzertijd (AF), Romeinse funderingen en munten, …
De zwarte tekens verwijzen verder naar kerkelijke (abdijen, kloosters, kapittels, …) en adellijke noemenswaardigheden (hertogdom, baronie, commanderie, …). Maar ook naar ommuurde steden (zie het kroontje bij Landen en Zoutleeuw) en veldslagen (met jaartal). De geel-blauwe lijn geeft de grens aan tussen hertogdom Brabant en prinsbisdom Luik.
Ondertussen heeft de archeologie als wetenschap een hele ontwikkeling ondergaan. De archeologische 'opgravingen' uit de 19de eeuw zijn - met onze hedendaagse bril - zelfs eerder bedenkelijk te noemen.
Ook de actoren die bezig waren met archeologie zijn ondertussen enorm gewijzigd. Waar in de 19de eeuw meestal de notabelen, vanuit 'Académies' en 'Sociétés', een interessante hobby hadden aan archeologie, waren in het 20ste-eeuwse Vlaanderen vooral universiteiten en de overheid (achtereenvolgens: NDO - IAP - VIOE) professioneel bezig met archeologie, op terrein vaak samen met liefhebbers en vrijwilligers. In de 21ste eeuw bevinden de actoren zich meer en meer binnen de commerciële archeologie.
De archeologische kennis zit dan ook erg verspreid in allerlei publicaties, op papier in bibliotheken en archieven of - ondertussen - online op het internet. De Vlaamse Overheid (agentschap Onroerend Erfgoed) heeft zo'n 20 jaar geleden een inventarisatiesysteem opgestart, waarin alle beschikbare info gekoppeld wordt aan locaties: de CAI of Centrale Archeologische Inventaris. Om schatgraverij en illegale opgravingen te vermijden, is die CAI niet publiek ontsloten en enkel raadpleegbaar door professionele archeologen.
Als IOED kunnen wij wel een overzicht bieden van archeologische gegevens per gemeente, en dit op basis van publiek raadpleegbare bronnen. Voorlopig bereiden we een overzicht voor van recente onderzoeksverslagen. Op termijn willen we dit overzicht stelselmatig uitbreiden naar oudere onderzoeksresultaten.
We beogen hiermee geen archeologische synthese te maken van de kennis uit elke periode. Wel willen we hiermee onder de aandacht brengen dat er wel degelijk oude sporen en vondsten aanwezig zijn in onze streek (archeologen vinden niet enkel iets in Egypte of Griekenland!). Geïnteresseerden kunnen zelf de beschikbare info verder raadplegen.
