Op donderdag 21 maart 2024 vond de algemene vergadering van Regionaal Landschap Zuid-Hageland (RLZH) plaats in het Vinne in Zoutleeuw. Kristien Justaert, coördinator van RLZH, gaf ter ere van het 15-jarig bestaan van de organisatie een knaller van een speech. Die delen we graag met u.
"Vanavond wil ik jullie vragen 4 letters te onthouden: W, E, B, B.
Al 15 jaar brengt Regionaal Landschap Zuid-Hageland partners bij elkaar om projecten op de wereld te zetten die de kwaliteit van ons landschap verbeteren: projecten over biodiversiteit, landbouw, groenblauwe netwerken, landschapsbeleving, erfgoed, klimaat, water, ontharding. Water en klimaat komen daarbij de laatste jaren steeds hoger op de agenda te staan, en dat is ook nodig, en logisch.
Op lange termijn denken is niet gemakkelijk, maar de strijd tegen de klimaatverandering is een strijd op leven en dood. Het gaat over ons voortbestaan, en tegelijk ook over het behoud van onze samenleving, over de manier waarop wij samenleven. Sommige mensen voelen de gevolgen van de klimaatverandering immers harder dan anderen. Van sommige mensen wordt door het beleid verwacht dat ze meer inspanningen leveren voor het klimaat dan anderen. Meer dan ooit is het daarom belangrijk om dit gevecht aan te gaan op een efficiënte manier. Het laatste wat wij nodig hebben op dit moment, is méér polarisatie. Op onze 15de verjaardag breken wij in deze context een lans voor het landschap dat wij allemaal delen. Met de regionale landschappen geloven wij immers dat ‘landschap’ de oplossing is.
Zullen we de landschapsbril opzetten?
Het landschap vormt tot nu toe zelden of nooit de invalshoek om maatschappelijke en ruimtelijke uitdagingen te benaderen. De kwaliteit van het landschap staat meestal niet voorop. In het beste geval is landschapskwaliteit een soort neveneffect van wat men wil bereiken. Wat als we de maatschappelijke veranderingen en de ruimtelijke effecten die ze zullen hebben, juist gebruiken om méér en beter landschap te creëren? Je hecht dan meer belang aan de waardering en beleving van het landschap door de mensen die er wonen.
Er is wel wat voor te zeggen, om landschap het ‘leidend’ principe te maken in het benaderen van de ruimtelijke uitdagingen.
- Landschap is immers één van de weinige begrippen die natuur en cultuur, die mensen en hun omgeving, kan integreren.
- Landschap verbindt mensen met plaatsen, met andere levende wezens, en met elkaar. Het stimuleert een geïntegreerd denken over verschillende disciplines, belangen en sectoren heen, samen met stakeholders, inwoners, gebruikers en beleidsmakers.
- Het landschap is een ontmoetingsplek van verschillende visies en interpretaties, omdat het de eigenschap heeft tegengestelde visies in zich op te nemen. En die ontmoetingsplek is iets heel reëels: denk aan 2 soorten akkervogels die andere voorkeuren hebben voor habitats – de ene houdt van bomen, de ander heeft nood aan lager struweel in het landschap. Toch delen zij hetzelfde landschap. Denk aan de fietser en de landbouwer die elkaar kruisen op de ruilverkavelingsweg. Zij hebben verschillende belangen en doelen op die plek, maar zijn daar beiden aanwezig, slaan misschien een praatje. Ondanks de verschillende noden en visies draagt het landschap de mogelijkheid in zich om die samen te brengen en om mogelijke conflicten te laten ‘oplossen’. Op die manier is het landschap een instrument waarmee je tot ruimtelijke oplossingen kan komen.
Kortom: de landschapsbenadering is een benadering die erkent dat samenwerking noodzakelijk is.
Hoe zien die oplossingen er dan uit? Wat betekent het dat het landschap of het landschapsperspectief de oplossing is?
Die oplossingen zien we hier vanavond voor ons staan. Iedereen hier aanwezig kan haar of zijn oplossing mee aan tafel brengen. Iedereen die deel uitmaakt van het regionaal landschap, en dat zijn jullie allemaal, hebben door jullie aanwezigheid aangegeven dat jullie om dat landschap geven, dat jullie dit belangrijk vinden en bereid zijn om de landschapsbril op te zetten. Wij zijn allemaal van hier. We kennen ons landschap, we kennen onze favoriete plekjes, we kennen de zwakke plekken waar nog aan gewerkt moet worden, we kennen de knelpunten die we de komende jaren moeten oplossen en we zullen dat ook doen. Hoe complex die oplossingen ook zijn.
Dus laten we elk onze eigen krachten samenbrengen, onze mogelijkheden om te werken aan verbinding in het landschap, aan duurzame landbouw, aan méér natuur en samenhang daarin, aan het verenigingsleven en het erfgoed in de streek, aan de korte keten en zoveel meer, en zo elkaar versterken. Want zo versterken we het landschap. Met het team van het regionaal landschap proberen wij dat elke dag te doen. De krachten worden gebundeld, in de vergaderzaal, aan de koffiemachine, op het terrein: collega’s delen hun expertise, brengen mensen samen, aanvaarden en zien iedereen zoals hij of zij is. En ze blijven gaan. Blijven gaan voor dat landschap en uiteindelijk komen tot materiële realisaties op het terrein. Met dat team willen wij meer dan ooit deel uitmaken van de landschapsoplossing, en dat willen wij met concrete ambities die de streek en haar inwoners ten goede komen. Belangrijk zijn bovengemeentelijke, gebiedsgerichte projecten in de Getestreek en de Velpevallei. Daar realiseren we stap voor stap een visie om van bron tot monding aan waterinfiltratie te werken.
We dromen van een streekorganisatie die het aanwezige erfgoed opnieuw een toekomst geeft in het landschap, we dromen van groene dorpskernen, bermbeheerplannen in elke gemeente die de biodiversiteit versterken, overgedimensioneerde betonbanen die onthard en ‘beboomd’ kunnen worden, houtkanten en andere landschapselementen in veelvoud, en zorg voor onze bodems, heel veel zorg, om de toekomst van een duurzame landbouw in onze streek te verzekeren.
Kortom, we dromen van een goed ‘WEBB’: water, erfgoed, bodem, en biodiversiteit, essentiële elementen in het web van het landschap van Zuid-Hageland, die nu voor altijd in jullie geheugen gegrift staan."
