Landschapsbeheer moet sexy worden!

Hoe kunnen we landschapsbeheer ‘sexy maken’? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat dit niet als een last gezien wordt?



Delen

Lasten en lusten?

Met onze landschapsteams van sociale economiebedrijf 'De Winning' doen we jaarlijks meer dan 4000 uren aan het beheer van ons landschap. Regionaal Landschap Zuid-Hageland startte hiervoor enkele jaren geleden met het ‘Loket Onderhoud Buitengebied’ en werkt sindsdien intensief met de gemeenten samen om ‘meer en beter’ te beheren. Maar het mag gerust nog wat meer zijn. Want het landschap onderhouden is werken aan de duurzaamheid ervan.

Elk jaar plant Regionaal Landschap Zuid-Hageland in de streek, op openbaar domein en bij particulieren, enkele kilometers hagen aan en planten we enkele honderden bomen bij in de streek. We vergroenen verwaarloosde plekjes en zorgen voor een ‘beleefbaar’ en herkenbaar landschap waarin iedereen – mens, plant en dier – kan gedijen.

Al die plantacties zijn echter zinloos, als we er achteraf geen zorg voor dragen! Een aanplant is niet duurzaam, als er geen beheer gebeurt: het plantgoed sterft af of overwoekert andere vegetaties, de fruitbomen leveren geen fruit op, bij hoge bomen kunnen gevaarlijke situaties ontstaan. Het klinkt zo logisch als wat, de noodzaak van het beheer, maar toch ligt het moeilijk. Want beheer is niet sexy (het woord alleen al! De saaiheid!), het is een zware taak, er komt handwerk, maar ook machines en veel lawaai bij te kijken, veel afval ook, en last but not least: het kost ook wel wat.

Iedereen verwacht dat het gebeurt en klaagt steen en been als het niet gebeurt, maar (bijna) niemand wil erin investeren: dat is de indruk die velen hebben van landschapsbeheer. Hoe kunnen we landschapsbeheer ‘sexy maken’? Daarmee bedoelen we: hoe kunnen we ervoor zorgen dat dit niet als een last gezien wordt, maar als een onmisbaar stukje van de landschapspuzzel waaraan grondeigenaars dagelijks meewerken en waarvan inwoners, wandelaars en fietsers elke dag genieten?

“Plantacties zijn zinloos, als we er achteraf geen zorg voor dragen!"
© Regionaal Landschap Zuid-Hageland
© Regionaal Landschap Zuid-Hageland

Kunstwerken maken

Want het landschap beheren is eigenlijk een soort kunstwerk maken. Je doet het met de seizoenen mee: in de herfst en winter kan je aanplanten, maar als de sapstromen in de planten stil liggen, kan je ook fruitbomen snoeien, hagen scheren, bomen knotten,.. kortom: lucht en licht brengen in dat landschap. Dat levert een hoop takken op, die dan weer gebruikt kunnen worden voor andere kunstwerkjes zoals wilgenhutten, poortjes, natuurlijke ‘muurtjes’ om bijvoorbeeld wandelpaden mee af te bakenen, maar evengoed energie (warmte bij verbranding) of meubelen.

Als het gras weer gaat groeien in de lente en de vogels hebben hun eieren uitgebroed, kunnen we beginnen met maaien. Een kunstwerk van lijnen tussen de bloeiende bloemen door is altijd mooi, de grassen maaien en het maaisel afvoeren geeft lucht aan de bodem en laat meer verschillende soorten toe: je kan een bloementapijt creëren, dat op de Grote Markt van Brussel waardig. Zo maken we met ons landschapsbeheer een kunstwerk van modernistische rechte lijnen, organische gebogen vormen, pointillisme met fruitbomen, kleurenvlakken alla Mondriaan met bloemen en granen.

In de oogsttijd plukken jij, maar ook de andere dieren, tenslotte letterlijk de vruchten van dit beheer. Een goed beheerd landschap brengt niet alleen veel vruchten voort, het is een oord voor vele planten- en diersoorten om samen te leven.

Het resultaat?

We trekken met dat beheer lijnen in het landschap, we tekenen punten en verbinden ze, we markeren onze paden, houden ze begaanbaar, en tonen zo wie we zijn. We markeren ons korte bestaan op aarde, in onze omgeving, door in het landschap te werken. Bomen worden symbolen en ankerpunten, bloemen maken ons blij, onverharde paden kraken gezellig onder onze wandelschoenen.

Hoog tijd dus, om minstens evenveel te investeren in aanplant als in onderhoud van het landschap. Want we krijgen er héél veel van terug.

 

Kristien Justaert,
Coördinator Regionaal Landschap Zuid-Hageland

© Van Gogh Museum, Amsterdam